SEL of Grace and Courtesy Skills?
De laatste tijd krijg ik verschillende vragen over SEL (sociaal-emotioneel leren) programma “s in relatie tot de Grace and Courtesy lessen in de Montessori klas. Mijn antwoord is meestal kort: ‘Lessen over genade en hoffelijkheid zijn SEL-lessen’. Dat wil niet zeggen dat we niets kunnen leren van degenen die SEL-programma” s hebben ontwikkeld voor het direct aanleren van sociaal-emotionele vaardigheden. Er is uitstekend werk verricht! Wat ik wil zeggen is dat SEL geen nieuw concept is in het Montessori-onderwijs. Lessen over genade en hoffelijkheid zijn al een systematisch onderdeel van de Montessori-filosofie en -praktijk sinds de pedagogie voor het eerst werd ontwikkeld. Vanwege de sociale omstandigheden in onze huidige omgeving laten de kinderen zien dat ze meer dan vroeger behoefte hebben aan begeleiding op het gebied van genade en hoffelijkheid. Maar laten we, voordat we naar buiten kijken, eerst binnen kijken naar wat we al hebben en hoe we dat goed kunnen gebruiken om aan de behoeften van de kinderen te voldoen.
Vandaag genade en hoffelijkheidslessen onderwijzen
“Wat is een sociaal leven als het niet gaat om het oplossen van sociale problemen, het zich goed gedragen en het nastreven van doelen die voor iedereen aanvaardbaar zijn? – Dr. Maria Montessori, pagina225, De absorberende geest
Lessen over fatsoen en hoffelijkheid helpen kinderen om met succes door de sociale omgeving van hun klaslokaal en daarbuiten te navigeren! Kinderen worden niet geboren met sociale vaardigheden, maar volwassenen behandelen kinderen vaak alsof ze dat wel zijn en schelden hen uit omdat ze geen manieren gebruiken die ze nooit hebben geleerd en misschien ook niet hebben gezien. Je hebt zelf vast ook wel eens meegemaakt dat je werd uitgescholden omdat je een sociale norm overtrad waarvan je niet wist dat die bestond. Het is een isolerende ervaring. Genade en hoffelijkheidsvaardigheden bieden een routekaart naar het ontwikkelen van respectvolle relaties en het bereiken van saamhorigheid en betekenis binnen de klas. Een van de prachtige onderdelen van de Montessori-pedagogie is het idee dat sociale vaardigheden proactief kunnen en moeten worden aangeleerd, op alle niveaus, om een omgeving van wederzijds respect en waardigheid te bevorderen.
De National Association of School Psychologists stelt dat goed ontwikkelde sociale vaardigheden bijdragen aan schoolsucces en gezonde relaties bevorderen. Scholen die actief sociale vaardigheden aanleren, hebben een grotere kans op een fysiek en emotioneel veilige omgeving, wat ook leidt tot meer schoolsucces. (Axelrod, 2017)
We waren getuige van het belang van het ontwikkelen van sociale vaardigheden toen kinderen na de pandemie terugkeerden naar school. Het was duidelijk dat het missen van cruciale kansen voor het ontwikkelen van sociale vaardigheden zowel de sociaal-emotionele als de academische omgeving beïnvloedt. Het aantal SEL-programma’s (sociaal-emotioneel leren) dat werd ontwikkeld om te voldoen aan de vraag van scholen naar het direct aanleren van sociale vaardigheden is duizelingwekkend. Hoewel er zeker veel te leren valt van het werk van anderen, is het direct aanleren van sociale vaardigheden al meer dan honderd jaar een integraal onderdeel van de Montessori-filosofie.
Het aanleren van genade en hoffelijkheidslessen (sociale vaardigheden) vergt tijd en aandacht. Helaas gaan deze “zachte vaardigheden” zelfs op de beste Montessorischolen vaak als eerste verloren als leerkrachten zich beginnen te concentreren op het geven van academische lessen, ontmoetingen met ouders, het invullen van vergaderverslagen, het schrijven van nieuwsbrieven, het oplossen van conflicten en het navigeren door de dagelijkse routine. Nadat aan het begin van het jaar de eerste Grace and Courtesy-lessen zijn gegeven, gaan we verder met andere “belangrijkere” zaken. Tijd is een kostbaar goed in elke klas en op elke school. Maar door tijd te investeren in het aanleren van genade- en hoffelijkheidsvaardigheden en de kinderen de kans te geven om ze te oefenen, win je altijd meer tijd dan het kost, vooral nu veel kinderen belangrijke momenten in hun sociale ontwikkeling hebben gemist omdat ze vaak geïsoleerd waren tijdens kritieke ontwikkelingsjaren.
Wanneer we genade en hoffelijkheidsvaardigheden direct aanleren, leren kinderen de vaardigheden die nodig zijn om succesvolle sociale interacties te hebben met hun leeftijdsgenoten en volwassenen. Kinderen die meer succes hebben in hun sociale interacties ervaren een groter gevoel erbij te horen en minder sociale ontmoediging; en minder ontmoediging betekent minder wangedrag! Met minder wangedrag om aan te pakken, hebben leerkrachten meer tijd om kinderen aan het werk te zetten. Onderzoek heeft herhaaldelijk aangetoond dat kinderen het op school beter doen als ze sociaal succesvol zijn. (Steedly, 2008)
Net als bij het aanleren van basisregels, nemen de leerkrachten in het kinderhuis een meer directe leiding in het proces, terwijl de leerkrachten van de basisschool en de adolescenten de kinderen er zoveel mogelijk bij betrekken om tegemoet te komen aan hun ontwikkelingsgevoeligheden. Hier zijn een aantal lessen sociale vaardigheden en Grace and Courtesy om het hele jaar door te geven. Je kunt je eigen lijst maken, maar een van de dingen om rekening mee te houden is hoeveel er te leren valt.
Kinderhuis Klas
- iemand begroeten
- toestemming vragen om met iemand samen te werken
- respectvol nee zeggen
- met respect nee ontvangen
- jezelf voorstellen
- verontschuldigen (zie hoofdstuk ___)
- een innerlijke stem gebruiken
- om de beurt
- spreken op een respectvolle toon
- zeg alstublieft
- dank je wel zeggen
- wachten in de rij
- om de beurt
- de deur voor iemand anders openhouden
- handen schudden
- rond het werk van andere kinderen lopen
- vragen om lid te worden van een groep
- onderbreking
- je neus snuiten
- hoesten en niezen in je mouw
- wachten op andere mensen aan je tafel voordat je gaat eten
- iemand vragen om te kijken hoe ze werken
- eten of drinken aanbieden
- zittend op een stoel
- je hand opsteken in een groep
- basis tafelmanieren
- zorg voor werk
- een tapijt oprollen
- werk op een tapijt houden
- vrienden maken
- luisteren wanneer anderen praten
- eenvoudige conflicten oplossen
Basisschool (naast het bovenstaande)
- een groep vragen om te spelen
- Werk verdelen in groepsprojecten
- conflicten met collega’s oplossen
- gesprekken initiëren
- Delen van bronnen in de klas
- betekenisvolle complimenten geven en ontvangen
- de bijdragen van anderen waarderen
- werken en communiceren met anderen in groepsprojecten
- gevoelens identificeren en uitdrukken met behulp van “ik-taal”.
- actief luisteren
- het goedmaken
- anderen laten uitspreken voordat ze zelf beginnen te spreken
- telefoonetiquette
- bedankbriefjes schrijven
- om hulp vragen
- vrienden uitnodigen voor een feestje
- meer geavanceerde tafelmanieren
- discreet voedsel uit de mond verwijderen
- snijvoedsel
- jezelf verontschuldigen
- seconden vragen
- dalende
- ongewenst voedsel
- nieuwe voedingsmiddelen proberen
- een maaltijd uitzitten
- vragen om te helpen met maaltijdtaken
- anderen introduceren
- beleefd van onderwerp veranderen
- een uitnodiging respectvol afslaan
- weigeren een indringende vraag te beantwoorden
- reageren op iemand die verdriet of verlies ervaart
- weigeren deel te nemen aan ongepaste spelletjes of gesprekken
- weglopen uit ongemakkelijke of ongepaste situaties
- namen van mensen gebruiken in een gesprek
- ongewenste lichamelijke affectie weigeren
- de weg vragen
- je zitplaats opgeven voor iemand die meer hulp nodig heeft (oudere, gehandicapte, zwangere, baby/peuter)
- de deur openhouden voor anderen
- een roltrap of lift nemen
- applaudisseren op gepaste momenten tijdens presentaties of optredens
- werk formeel presenteren
- aan de rechterkant van het trottoir lopen
- probleemoplossing in gemeenschap en groep
- begrip en respect voor culturele verschillen
- assertief en respectvol nee zeggen
- pleiten voor een vriend
- non-verbale signalen lezen
Klas voor adolescenten
- navigeren door verschillen in familiewaarden met vrienden
- respectvol meningen geven
- het oneens zijn met integriteit en respect
- open luisteren naar verschillende perspectieven en meningen
- problemen direct aanpakken
- zich passend kleden voor verschillende gelegenheden
- etiquette klantenservice
- professionele correspondentie versturen (e-mails, brieven, enz.)
- zoeken naar professionele expertise (micro-economie, onderzoek, enz.)
- deskundigen interviewen
- jongere studenten begeleiden
- de school in het openbaar vertegenwoordigen
- mobiele telefoon etiquette
- sociale media-etiquette
- begrip en respect voor culturele verschillen
- conflicten tussen vrienden uitpraten
- weigeren deel te nemen aan riskant of ongepast gedrag
- opkomen voor een vriend in nood
- wanneer vertrouwen houden en wanneer vertrouwen breken
- empathie uiten
- assertief en respectvol nee zeggen
Doorgaan
Deze lijsten zijn slechts een begin. Het hebben van een lijst met essentiële Grace en Courtesy lessen die aan het begin van het jaar worden onderwezen om leerlingen te helpen succesvol door de sociaal-emotionele omgeving te navigeren is stap één. Stap twee vereist observatie. Als je gedragspatronen in de klas begint te observeren (onderbreken, agressief spreken, grof taalgebruik, passiviteit, enz. Identificeer vervolgens voor elk gedrag sociale vaardigheden die aan leerlingen kunnen worden aangeleerd om hen in staat te stellen de saamhorigheid en betekenis te vinden waarnaar ze op zoek zijn. Bijvoorbeeld, als je merkt dat kinderen agressief “Nee!” zeggen. De sociale vaardigheid die misschien aangeleerd moet worden, kan zijn hoe je assertief en respectvol nee zegt (met zowel vriendelijkheid als vastberadenheid). Als je deze observaties doet en de benodigde sociale vaardigheden identificeert, kun je vervolgens individuele en groepslessen ontwikkelen en kinderen deze vaardigheden laten oefenen. Hieronder vind je een eenvoudig lessjabloon voor het geven van Grace and Courtesy lessen.
Lessjabloon voor lessen over genade en beleefdheid
Doel: Een concept of vaardigheid aanleren door het te demonstreren en een discussie te faciliteren waarbij leerlingen hun eigen conclusies trekken op basis van hun observatie en ervaring.
Materialen: Flip-over of whiteboard en markers.
Routebeschrijving:
- Maak een openingszin of -vraag die de leerlingen aanspreekt. Voorbeeld: “Soms proberen mensen andere mensen te laten meewerken door hen te vertellen wat ze moeten doen. Hoeveel van jullie hebben ooit te horen gekregen wat ze moeten doen? Hoeveel van jullie hebben ooit geprobeerd mensen te laten meewerken door iemand te vertellen wat hij moet doen?”
2. Ontwikkel een kort rollenspel om het concept of de vaardigheid te demonstreren.
Demonstratie rollenspel: laat twee of meer leerlingen de vaardigheid demonstreren.
Vergelijk en contrast rollenspel: laat twee of meer leerlingen demonstreren hoe ze de vaardigheid of het concept niet gebruiken (ineffectief gedrag) en laat de leerlingen daarna demonstreren hoe ze de vaardigheid of het concept wel gebruiken.
- Stel conversationele nieuwsgierigheidsvragen
Wat valt je op aan __________?
Wat kan __________ veroorzaken?
Wat vind je van __________?
Wat zou je kunnen denken als, of wanneer __________?
Wat zouden mensen kunnen beslissen als, of wanneer __________?
Wat zouden mensen kunnen leren als, of wanneer __________?
Wat zou er kunnen gebeuren als __________?
Hoe kunnen we ervoor zorgen dat __________?
Opmerkingen:
Geef, indien nodig, informatie over de vaardigheid vóór het rollenspel. Maar hoe minder uitleg je vooraf kunt geven, hoe beter. Gebruik waar mogelijk vragen om de aandacht van de leerlingen te trekken, zodat ze hun eigen verbanden leggen.
Gebruik bij jongere kinderen je beoordelingsvermogen wanneer je beslist of je een demonstratie of een vergelijkende en contrasterende les gaat doen. Als je een rollenspel overweegt, denk er dan ook aan hoe je groep zou kunnen reageren.
De klassenbijeenkomst en beleefdheidsvaardigheden
Het rechtstreeks onderwijzen van de Grace and Courtesy-lessen geeft leerlingen meer macht door ze rechtstreeks sociale vaardigheden aan te leren. Dit is de eerste periode van de les. Het Tweede Tijdvak van de les vindt plaats wanneer kinderen beginnen te navigeren in de sociale omgeving van de klas en “uitproberen” wat ze aan het leren zijn. Als je al langer voor de klas staat, weet je dat dit “uitproberen” vele vormen kan aannemen. Kinderen kunnen een nieuwe vaardigheid “uitproberen” door hem te gebruiken, niet te gebruiken of door hem onhandig te gebruiken. Elke aanpak zal andere resultaten opleveren. Ze werken met het “materiaal” en leren door vallen en opstaan en zelfcorrectie.
Wat in veel SEL-programma’s niet aan bod komt, is de Derde Periode van de les. Hoe verdiept het kind zijn begrip, herinnert het zich en past het toe wat het heeft geleerd? De Klassenontmoeting is waar de Derde Periode van de les plaatsvindt in een klas die Positieve Discipline gebruikt. Het doel van de klasvergadering is om elkaar te helpen problemen op te lossen, als een gemeenschap. Als er één ding is dat we zeker weten, is het dat kinderen sociale fouten zullen maken (verkeerd genomen pogingen om aansluiting te vinden) en dat ze ontmoediging zullen ervaren. Zonder een manier om met steun van die fouten te leren, kan die ontmoediging leiden tot cycli van wangedrag. De Klassenontmoeting geeft kinderen de kans om van die fouten te leren in een bemoedigende en ondersteunende sfeer. Dit gebeurt op twee manieren. Ten eerste brengen kinderen die sociale problemen hebben in de klas hun problemen naar de Klassenontmoeting om hulp te krijgen van andere leden van de gemeenschap. Kinderen helpen kinderen. Ten tweede leren kinderen van de fouten van anderen wanneer ze hen helpen hun problemen op te lossen. Heb je ooit het antwoord gevonden op een probleem dat je had door iemand anders te helpen hun probleem op te lossen? Dit proces gebeurt bijna elke dag in een klas die Klassenvergaderingen houdt(https://chipdelorenzo.com/how-do-you-know-its-a-class-meeting/), waar kinderen hulp krijgen en hulp geven aan elkaar.
Om ervoor te zorgen dat de lessen over Grace en Courtesy een blijvende impact hebben, is het van vitaal belang dat leerkrachten het hele jaar door sociale vaardigheden blijven aanleren. In het begin van het jaar worden deze lessen vooraf gepland en bestaan ze uit essentiële vaardigheden om succesvol door de klasomgeving te navigeren, gebaseerd op de ontwikkelingsbehoeften van de kinderen. Naarmate het jaar vordert, kunnen de volwassenen hun observaties gebruiken om patronen van wangedrag te identificeren en sociale vaardigheden aan te leren. De Klassenontmoeting is een perfecte plek op de dag om deze lessen te presenteren. Leerkrachten die Positieve Discipline gebruiken, wijden vaak één klasbijeenkomst per week aan lessen over Genade en Beleefdheid. Tenslotte, als kinderen deze nieuwe vaardigheden leren en sociale moeilijkheden in de klas tegenkomen, wordt dit sociaal-emotioneel leren versterkt door het proces van elkaar helpen in de Klassenontmoeting.
Succesverhaal
Rose was een 3-jarige leerlinge in Casey’s klas. Kort nadat de school was begonnen, begon Casey lunchboxen open te vinden toen ze naar de ruimte ging waar de spullen van de kinderen gedurende de dag werden bewaard. Het bleek dat Rose dingen uit de lunchtrommels van andere kinderen stal en ze in de badkamer opat. Op een dag verliet Rose het klaslokaal en werd ze op de trap gevonden terwijl ze handenvol Bisquick at die een leerkracht had gebruikt voor een bakproject. Na navraag bij de familie van Rose ontdekte Casey dat Rose geen medische problemen (of voedselonzekerheid) had, maar wel een enorme eetlust. Na wat observatie ontdekte Casey dat Rose de snackruimte verliet en direct naar de kraampjes ging op zoek naar meer eten. Het viel haar ook op dat maar heel weinig kinderen om een tweede portie vroegen. Die week gaf Casey een korte les over het vragen om een tweede portie in de klassenvergadering. De kinderen oefenden om de beurt. Op magische wijze begonnen de kinderen hun lunches ongestoord in het hokje te vinden als het lunchtijd was. Rose begon om een tweede portie te vragen… en soms om een derde.
Bron: Nelsen, Jane; DeLorenzo, Chip. Positieve Discipline in de Montessoriklas. V.S., Parent Child Press, 2021
