Ze moet zichzelf vormen, ze moet leren hoe ze moet observeren, hoe ze kalm, geduldig en nederig moet zijn, hoe ze haar eigen impulsen in bedwang moet houden en hoe ze haar uiterst praktische taken met de vereiste fijngevoeligheid moet uitvoeren. Ook zij heeft meer behoefte aan een gymnasium voor haar ziel dan aan een boek voor haar intellect. (Montessori, 2004)
Een aantal jaren geleden gaf ik les aan een klas van twaalf leerlingen van de lagere basisschool in een schoollokaal dat was verbouwd van een oude boerderij. Onze school was nieuw en groeiende, ik was het hoofd van de school en de enige leraar. Dit betekende dat ik tijdens de schooldag soms het klaslokaal voor een paar minuten moest verlaten om bijvoorbeeld een belangrijk telefoontje te beantwoorden, naar het toilet te gaan of te tekenen voor een pakketje. Door de vele petten die ik op school droeg, leerden de kinderen in mijn klas zelfstandig te worden en behulpzaam te zijn voor elkaar. Het waren ook gewone kinderen, kinderen die zich af en toe misdroegen.
Op een dag moest ik het klaslokaal een paar minuten verlaten om naar het toilet te gaan op de tweede verdieping van de boerderij, waar mijn kantoor was. Ik was nog maar 5 minuten weg toen ik beneden een grote verstoring hoorde. Ik hoorde luide stemmen, bewegend meubilair en een hoop lawaai! Ik had veel stress gehad met mijn werk en mijn reserves waren laag. Mijn eerste gedachten waren: “Waarom kunnen ze niet even 5 minuten rustig blijven terwijl ik naar het toilet ga!”.
Ik stampte de trap af met de intentie om degene die alle commotie veroorzaakte een derdegraadsbehandeling te geven. Ik weet nog steeds niet waarom ik even pauzeerde en diep ademhaalde voordat ik de kamer binnenging. Maar ik deed het. Nadat ik mezelf had herpakt, ging ik de kamer binnen. Wat ik zag verbaasde me, maakte me nederig en mijn ogen welden op van de tranen. Blijkbaar was, toen ik mijn handen waste in de gootsteen, een van de leidingen in de vloer gebroken en stroomde het water door het plafond naar beneden in het klaslokaal op de eerste verdieping. De kinderen hadden snel gereageerd en hadden tafels en planken uit de weg van het binnenstromende water gehaald. Ze hadden ook vuilnisbakken geleegd om de waterval op te vangen die uit het plafond kwam. Ik had het zelf niet beter kunnen doen. Ze hebben voor ongeveer $500 aan materialen gered, evenals het tapijt onder het lek.
Als ik op mijn emotionele toestand had gereageerd toen ik de trap af stampte, zou ik vandaag aan dat moment terugdenken als een van mijn grootste spijtbetuigingen als leerkracht. Nu, met een beter begrip van mezelf en hoe de hersenen en emoties werken, begrijp ik wat er die dag gebeurde toen ik pauzeerde voordat ik die kamer binnenging.
Hier is een geweldige video van Daniel Segal die beschrijft hoe de hersenen werken op een moment van stress: https://youtu.be/f-m2YcdMdFw?si=5FAg0PnBnRHkBU5q
Wanneer we “onze klep omdraaien” is onze pre-frontale cortex, of “rationeel brein”, gesloten. Het is niet langer de leidende kracht achter onze acties. We beginnen te reageren vanuit de middenhersenen die onze herinneringen, angsten en “vecht-of-vlucht”-reactie besturen. Als de pre-frontale cortex niet is ingeschakeld, hebben we weinig controle over onze reacties en maken we onze grootste fouten op relationeel gebied: veronderstellen, beschuldigen, onze stem verheffen, dreigen, dingen zeggen waarvan we zouden willen dat we ze terug konden nemen, enz. Wanneer we echter bewust de tijd nemen om de pre-frontale cortex te re-integreren, verminderen relationele fouten en begint het echte oplossen van problemen.
Wat er gebeurde in mijn ervaring hierboven, met de gebroken pijp, was dat ik pauzeerde en een paar keer diep ademhaalde, waarbij ik mezelf letterlijk een moment gaf om af te koelen (diep ademhalen brengt zuurstof naar de hersenen en kan het proces van re-integratie van de prefrontale cortex versnellen). Ik begon meteen te ontspannen. Deze pauze hielp de prefrontale cortex te re-integreren en gaf me het vermogen om mijn emoties te reguleren, de informatie die ik zag in me op te nemen en flexibel en met begrip te reageren.
Als het je nog niet is opgevallen, kinderen “flippen ook”. In een klas met Positieve Discipline helpen we het proces van hersenre-integratie, of afkoeling, te vergemakkelijken door een speciale ruimte te creëren waar kinderen naartoe kunnen gaan als ze overstuur zijn. We noemen deze ruimte een Positieve Time-Out ruimte. Als kinderen boos, gekwetst, overweldigd of verdrietig zijn, kunnen ze ervoor kiezen om naar de positieve time-outruimte te gaan en daar te blijven tot ze weer perspectief en emotionele controle hebben. Zodra ze zich beter voelen, komen ze tevoorschijn met het vermogen om contact te maken met anderen en problemen op te lossen. Positieve Time-Out is een concreet hulpmiddel om kinderen te helpen de essentiële levensvaardigheden van zelfbewustzijn, zelfregulatie en probleemoplossing te ontwikkelen. (Opmerking: We gebruiken de term positieve time-out om een afkoelmoment te onderscheiden van een bestraffende time-out. Een straf time-out wordt door volwassenen gebruikt om een kind te straffen voor zijn of haar wangedrag. Het wordt aanbevolen om het Positieve Time-out gebied een andere naam te geven om het doel ervan weer te geven).
Wie moet de Time Out nemen?
Heb je ooit een kind naar een time-out gestuurd toen het zich misdroeg? Zo ja, heeft het geholpen om het probleem op te lossen? Is het gedrag van het kind verbeterd? Ik heb het gedaan, het hielp niet. Sterker nog, het leidde vaak tot een verslechtering van mijn relatie met het kind en het ongewenste gedrag ging door of verergerde. Om Jane Nelsen te citeren: “Hoe komen we ooit op het idiote idee dat we kinderen eerst slechter moeten laten voelen om ze beter te laten doen? Kinderen doen het beter als ze zich beter voelen. Doen we dat niet allemaal?” (Nelsen, 2011).
De waarheid is dat wij volwassenen vaak een bestraffende time-out gebruiken wanneer wij degenen zijn die moeten afkoelen. Maar het modelleren van een positieve time-out kan een krachtig hulpmiddel zijn om sterke, wederzijds respectvolle relaties met kinderen te ondersteunen. Dit kan vooral als het gevolgd wordt door probleemoplossing met kinderen. Hier zijn enkele suggesties voor het aanleren en modelleren:
Bespreek “Je klep omdraaien ” – Leg de kinderen uit wat er in de hersenen gebeurt als we “onze klep omdraaien”. Leg ook uit hoe de hersenen de tijd krijgen om af te koelen, zodat de pre-frontale cortex weer kan werken en onze rationele hersenen weer aan het werk kunnen. Zowel Daniel Siegel als Jane Nelsen hebben video’s op YouTube staan om deze les te demonstreren. Kinderen vanaf 3 jaar kunnen dit concept al begrijpen.
Model afkoelen – Als je merkt dat je je geduld verliest of in een machtsstrijd verwikkeld bent, laat de kinderen dan weten dat je tijd nodig hebt om af te koelen zodat je het probleem met respect kunt oplossen. Zorg ervoor dat je ze laat weten dat je terugkomt om het met ze op te lossen als je er klaar voor bent. Er zijn er twee nodig om een machtsstrijd te beginnen! Als je een Positieve Time-Out ruimte in je klas gebruikt, zullen kinderen begrijpen dat jij soms ook moet afkoelen!
Verbeteren als je fouten maakt – Iedereen maakt fouten. Als wij als volwassenen in staat zijn om fouten te maken en daar verantwoordelijkheid voor te nemen, zullen onze kinderen van ons leren dat het oké is om fouten te maken en dat het veilig is om verantwoordelijkheid te nemen en het goed te maken. Het goedmaken biedt je kinderen ook de mogelijkheid om te besluiten om te vergeven! Wat een ongelooflijke levensvaardigheid om te leren als je jong bent.
Problemen oplossen met kinderen – Een veel voorkomende situatie voor volwassenen om hun geduld te verliezen is wanneer een kind zich herhaaldelijk misdraagt waar anderen last van hebben. Je zou tegen jezelf kunnen zeggen: “Ik heb al duizend keer met haar gepraat over het opruimen van haar lunch!”. Het is verleidelijk om een consequentie op te leggen wanneer een kind zich herhaalt. Maar als we overstuur zijn, zijn de consequenties die we opleggen meestal bestraffend en dit kan uitnodigen tot rebellie, wrok of passiviteit. Dit verergert het probleem vaak. Werk in plaats daarvan samen met het kind om het probleem op te lossen.
- Voer een vriendelijke en openhartige discussie over wat er bij ieder van jullie speelt met betrekking tot het probleem.
- Bespreek samen ideeën om het probleem op te lossen.
- Kies een idee om een week uit te proberen. Zorg ervoor dat het zowel voor jou als voor de leerling werkt.
- Als het kind de afspraak breekt, begin dan niet met herinneren of ruzie maken. Zeg gewoon: “We hadden een afspraak”. Denk eraan dat je warm blijft in deze herinnering en zeg het niet op een dreigende toon.
Hier is een verhaal dat ik heb gehoord:
Ben (9 jaar) had Robert, een van de jongere leerlingen in de klas, gepest. Het leek zo opzettelijk en wreed. Ik was als kind ook gepest op school en ik was echt boos over zijn gedrag. Als ik hem ermee confronteerde, ontkende hij het of zei hij dat de andere leerling het ook deed. Ik begon hem naar onze rustruimte[Positive Time-Out] te sturen. Ik wist dat ik dat niet moest doen omdat de kinderen het als een strafplek zouden gaan zien, maar ik wist niet wat ik anders moest doen. Ik was zo boos op hem. Ik vroeg een vriendin om hulp. Ze stelde voor dat ik de volgende keer dat ik boos op Ben zou zijn, de time-out zou nemen voordat ik met hem zou praten, nadat ik afgekoeld was. Eerlijk gezegd voelde ik me een beetje beschaamd om hieraan herinnerd te worden. Een paar dagen later had ik de kans om in de praktijk te brengen wat ik leer. Ben was een van de jongere leerlingen aan het plagen. Ik werd boos en begon hem een “strenge preek” te geven. Halverwege mijn zin stopte ik en liet hem weten dat ik echt boos was en dat ik wat tijd nodig had om te kalmeren. Hij leek oprecht verbaasd. Ik kwam ongeveer een half uur later terug en vroeg of ik hem onder vier ogen kon spreken. Ik legde hem uit waarom ik overstuur was en verontschuldigde me omdat ik hem respectloos had behandeld. Hij leek echt zachter te worden. Ik vroeg hem of hij bereid was om samen met mij het probleem op te lossen en hij stemde toe. Tijdens ons gesprek ontdekte ik dat Ben de eerste jaren in de klas echt moeite had gehad met lezen. Hij zei dat hij zich dom voelde. Hij wilde niet meer de domme zijn. Ben besloot dat hij Robert zou gaan helpen in plaats van hem te pesten. En dat deed hij! Ik ben zo dankbaar dat ik het duwtje van een vriend kreeg om mijn gedrag onder controle te houden en niet dat van Ben!
Tot de volgende keer…
Referenties:
- Montessori, M. (2004). De ontdekking van het kind.India: Aakar Books.
- Siegel, D. (2024, 4 juni). Handmodel van de hersenen. Dan Siegel. https://drdansiegel.com/hand-model-
- Siegel, D. (2015, januari 22). Inzichten in de hersenen en welzijn. Dr. Dan Siegel. https://drdansiegel.com/brain-insights-and-well-being-3/
- Nelsen, J. (2011). Positieve Discipline: The Classic Guide to Helping Children Develop Self-Discipline, Responsibility, Cooperation, and Problem-Solving Skills. Verenigd Koninkrijk: Random House Publishing Group.
