De vrijheid van het kind zou als grens het collectieve belang moeten hebben; als vorm, wat we universeel als goed beschouwen (gedrag). ~ Maria Montessori
Hoe ga ik om met godslastering? Het is dit jaar welig tierend in mijn klas. Sommige kinderen brengen het van thuis mee naar school en andere van school naar huis. Het taalgebruik is grof en kinderen worden gekwetst.
Lei had er genoeg van. Milo schreeuwde naar Kyrie, “Jij stomme a##” toen Kylie per ongeluk op zijn werk stapte. Milo was 5. Lei nam hem bij de hand en leidde hem naar de badkamer. Ze zei: “Dat is badkamertaal. Als je badkamerwoorden wilt gebruiken, dan mag je ze in de badkamer gebruiken.” Milo ging de badkamer in en Lei sloot de deur. Lei ging haar les afmaken met een ander kind en even later galmde de kamer met Milo’s stem, die door de badkamerdeur klonk: “A##, A##, A##, A##…!!!” enzovoort.
Op de een of andere manier komen deze momenten nooit voor in de promovideo op de website van de school 
, maar ze zijn niettemin echt. Milo was een jongere leerling en zijn gevloek viel op omdat het minder de norm is in de lagere klassen, ook al gebeurt het wel. Basisschoolleerlingen en adolescenten gebruiken veel vaker ongepast taalgebruik. Het is leeftijdsgebonden wangedrag. Ze horen het van hun vrienden, van andere kinderen bij naschoolse activiteiten, in de media en soms bij hen thuis (degenen onder ons die ouders zijn, weten dat we hier soms fouten maken). De meeste kinderen experimenteren wel eens met vloeken.
Hoewel “grof taalgebruik” een veelvoorkomend wangedrag is, kan het kwetsend zijn. Het heeft ook macht. Bedenk hoe volwassenen en andere kinderen reageren als iemand in de klas vloekt. Scheldwoorden kunnen door kinderen worden gebruikt om aandacht te trekken, machtsstrijd uit te lokken, om wraak te nemen of om op te geven (zie de bespreking van Verkeerde Doelen van Wangedrag in Positieve Discipline in de Montessoriklas, hoofdstuk 3), vooral als volwassenen er door hun reacties macht aan geven.
Op een bord dat ik jaren geleden zag hangen, stond: “Niemand zal zich beledigd voelen als er geen godslastering wordt gebruikt”. Hoe waar! Maar kinderen worden niet geboren met sociale vaardigheden. Respectvolle communicatievaardigheden moeten aangeleerd worden en zelfs nadat ze aangeleerd zijn, zullen kinderen fouten blijven maken. Hier volgen enkele suggesties om het gebruik van godslastering in de klas aan te pakken en om kinderen te helpen van hun fouten te leren als ze die maken.
Overwegingen voor het aanpakken van godslastering
- Klassenvergaderingen: Pak aan het begin van het schooljaar het onderwerp vloeken aan voordat het ter sprake komt. Bespreek tijdens klassenvergaderingen de gevolgen van vloeken. “Wat is vloeken/schelden?” “Hoe voel je je als iemand tegen je vloekt, of bij je in de buurt?” “Waarom zou iemand vloeken gebruiken?” “Wat zou er kunnen gebeuren als mensen zouden mogen vloeken in onze klas?”
- Klassenbijeenkomsten: Brainstorm met de kinderen over hoe te reageren als iemand vloekt. “Wat zou je kunnen doen om behulpzaam te zijn voor anderen, voor jezelf, voor de persoon die vloekt?”
- Klassenbijeenkomsten: Respectvolle alternatieven voor vloeken bespreken. “Als je boos of verdrietig zou zijn, wat zou je dan kunnen doen in plaats van vloeken?” “Wat zou je kunnen zeggen in plaats van vloeken?”
- Klassenbijeenkomsten: Voor jongere leerlingen kun je een pop gebruiken en de kinderen laten weten dat de pop of pop heeft gevloekt. Vraag hen om de pop ideeën te geven over wat hij in plaats daarvan zou kunnen doen.
- De kracht van stilte: Als een kind vloekt, reageer dan gewoon met: “Ik merk dat je vloekt.” Blijf vervolgens aanwezig, warm en stil (PWS) en reageer niet op bezwaren of excuses. Glimlach gewoon bewust en zwijg tot het kind zichzelf corrigeert. Bedank hem dan voor zijn medewerking.
- Niets doen: Dat klopt, niets doen. Maar, merk het op en laat het kind weten dat je het hebt opgemerkt. Laat het kind zichzelf corrigeren of laat een ander kind iets zeggen terwijl jij aanwezig, warm en stil blijft (PWS).
- Heroriëntatie: Vraag het kind gewoon, “Wil je dat alsjeblieft herhalen, met respect.” Neem hen de wind uit de zeilen. Geef de godslastering geen kracht.
- Afkoeling voor de volwassene: Model zelfrespect en zelfregulatie. Leg uit dat je boos bent over de manier waarop er tegen je is gesproken en dat je niets respectloos terug wilt zeggen. Excuseer jezelf en laat de leerling weten dat je terugkomt als je klaar bent om te praten, met respect. Als je er klaar voor bent, vraag dan aan de leerling of hij/zij klaar is om hetzelfde te doen. Ga dan in op het probleem en los het samen op.
- Afkoeling voor de leerling: Als een kind vloekt uit woede. Vraag hem of haar: “Wil je de afkoelruimte (positieve time-out) gebruiken? Het lijkt alsof je echt boos bent (of verdrietig, gekwetst, enz.).” Als ze afgekoeld zijn, pak dan het vloeken aan. “Het is OK om boos te zijn. Het is niet OK om vloeken te gebruiken in onze klas.”
- Problemen oplossen: Neem voor een individuele leerling die voortdurend vloeken gebruikt de tijd om een privégesprek te hebben en samen een probleem op te lossen. “Wat zou je in plaats daarvan kunnen doen of zeggen?” “Als je vloekt, hoe kun je het dan oplossen?” “Hoe kan ik helpen?” (zie hoofdstuk 8 in Positieve Discipline in de Montessoriklas).
Op aanraden van een collega begon Lei Milo te observeren. Het viel haar op dat Milo tegen andere kinderen vloekte als hij boos of gefrustreerd was. Op een middag tijdens de buitenschoolse opvang kwam Jayden, een vriendje van Milo, naar Lei toe om haar te vertellen dat Milo tegen hem had gescholden omdat hij een spelletje verkeerd had gespeeld. Lei vroeg Jayden of hij hulp wilde om met Milo te praten, of dat hij het probleem op de agenda van de klassenvergadering wilde zetten. Jayden koos ervoor om zijn probleem op de agenda te zetten.
De volgende dag op de klassenvergadering vertelde Jayden dat hij was uitgescholden en dat hij hulp wilde van de groep. Het was op school gebeurd en in zijn voetbalteam. De klas besprak hoe het gebruik van godslastering mensen beïnvloedt. Veel leerlingen vertelden ook dat zij ook de fout hadden gemaakt om te vloeken. Nadat iedereen de kans had gehad om te delen, brainstormden Lei en haar leerlingen over wat iemand zou kunnen doen als hij werd uitgescholden en wat iemand zou kunnen zeggen of doen in plaats van schelden. Ze vroeg Jayden of hij een van de suggesties wilde kiezen voor wat te doen als iemand je uitscheldt. Hij koos “Vraag hem onder vier ogen om niet te vloeken”. Daarna vroeg ze de klas of ze één suggestie voor een alternatief voor vloeken wilden proberen om die week te oefenen. De klas koos ervoor om “Bugs and Wishes” taal te oefenen als een manier om frustratie over te brengen en te focussen op oplossingen (bijv. “Ik vind het niet leuk als je me duwt, en ik zou graag willen dat je op je beurt wacht.) Hoewel Milo het grootste deel van de bijeenkomst stil was, observeerde hij scherp. Naarmate de weken vorderden, werd het schelden van Milo minder toen Jayden en andere kinderen op een respectvolle manier grenzen met hem stelden, wat ze leerden tijdens de klassenbijeenkomst.
Tot de volgende keer…
Bron: Nelsen, Jane, en Chip DeLorenzo. Positieve Discipline in de Montessoriklas: Preparing an Environment That Fosters Respect, Kindness and Responsibility. VS, Parent Child Press, 2021
Als je een vraag of uitdaging hebt die je wilt insturen voor een volgende nieuwsbrief, stuur dan een e-mail naar chipdelorenzo@gmail.com.
